Архив рубрики: Ma`naviyat va ma`rifat

Jarayon, Ma`naviyat va ma`rifat

Владимир Гронский: “Биз ноёб китобларни қайтара олмаймиз, чунки бу хазина”

        Бухорода жорий йилнинг 24-26 май кунлари “Central Asia – 2023: Фан, таълим, маданият ва бизнесда интернет ва ахборот кутубхона ресурслари” ХVI халқаро анжумани бўлиб ўтади. Абу Али Ибн Сино номидаги ахборот-кутубхона марказида тадбир олдидан матбуот анжумани ўтказилди.

Мазкур анжуман фан, таълим, маданият ва бизнес соҳаларида электрон ахборот ресурсларини ривожлантириш ва қўллашда ахборот-кутубхона муассасалари, ўқув юртлари, архивлар, музейлар ва бошқа ташкилотларнинг ҳамкорлигини яхшилаш, кутубхоналар ишининг муаммолари, уларнинг инновацион ривожланиш йўлларини излашга қаратилди. Унда архивариуслар, Ўзбекистон Миллий кутубхонаси, шунингдек, ҳудудий ахборот-кутубхоналар раҳбарлари ва ходимлари, маҳаллий ОАВ вакиллари, хорижий соҳа мутасаддилари иштирок этди.

         Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси директори Умида Тешабаеванинг сўзига кўра, Ўзбекистон Миллий кутубхонаси ахборот-кутубхона ўз фаолияти бўйича  ҳар йили анъанавий “Central Asia: Фан, таълим, маданият ва бизнесда интернет ва ахборот-кутубхона ресурслари” мавзусида халқаро анжуман ўтказиб келади.

«Анжуман, асосан, Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига аъзо давлатларнинг гуманитар ҳамкорлигига қаратилган. Россия Федерациясидан келган иштирокчилар соҳадаги муаммолар, кутубхоначи кадрлар масалалари, кутубхоналарда илмий-методик фаолият ҳолати, илмий фаолият юритишда жаҳон ахборот ресурсларидан фойдаланишнинг юзасидан мулоҳазаларини алмашадиган бўлса, Қирғизистон, Озарбайжон, Арманистон, Туркия, Қозоғистон, Россия, Тожикистон, Белорусь,  АҚШ, Нидерландия, Литвадан соҳа мутахассислари онлайн иштирок этиш истагини билдирган. Дастур доирасида китобхонлик масалалари, кутубхоначилик олдида турган истиқболдаги вазифалар ҳамда соҳада ўз ечимини кутаётган масалаларга бағишланган илмий шўъбалар, амалий семинарлар, маҳорат дарслари онлайн ва офлайн ташкил этилади»,-деди Умида Тешабоева.

Озарбaйжон Миллий кутубхонаси директори Керим Тахиров, Назарбоев университети кутубхонаси директори ўринбосари Пётр Лапо, Россия Миллий кутубхонаси бош директори Владимир Гронский сўзга чиқиб, Халқаро конференция ва Ҳамдўстлик форумининг ахборот-кутубхона, архив иши ҳамда нашриётлар фаолиятини янада ривожлантиришдаги аҳамияти, аҳоли, айниқса, ёшлар ўртасида китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини оширишда ўзаро ҳамкорликни кенгайтиришда зарурий майдон эканлигини таъкидлашди.

Анжуман доирасида Россия Миллий кутубхонаси ва Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро ахборот-кутубхона маркази ўртасида ўзаро ҳамкорлик меморандуми имзоланди.

Шунингдек, Россия миллий кутубхонаси фондида сақланаётган Бухоро амирлиги тарихига оид адабиётларнинг электрон версияси Бухоро АКМга совға қилинди ҳамда Халқаро конференция доирасида ушбу адабиётларнинг тақдимоти бўлиб ўтиши маълум қилинди.

Матбуот анжумани иштирокчилари Россия Миллий кутубхонаси билан таништирилди. Унда Ўрта Осиё ва Шарқ мамлакатларининг узоқ йиллик тарихига оид ноёб дурдоналарнинг асл нусхалари сақланаётгани, бошқа халқлар маданияти ва тарихига эҳтиром рамзи сифатида бу ноёб китоблар кўз қорачиғидек асралаётгани хусусида сўз боргани журналистлар ўртасида мунозараларга сабаб бўлди.

Журналистнинг ушбу ҳамдўстлик анжумани нафақат, Бухоро, Ўзбекистон, балки Ўрта Осиё тарихига оид адабиётларнинг электрон версиясигина эмас, балки Россия Миллий кутубхонасидан сақланаётган шу тарихий ноёб дурдоналарнинг мамлакатга қайтарилишига ҳам салмоқли таъсир кўрсатиши кераклиги хусусидаги саволи Россия Миллий кутубхонаси бош директори Владимир Гронский томонидан илиқ қаршиланса-да, қуйидагича жавоб топди: “Ҳа, ушбу асарлар, ноёб дурдоналарда сизнинг буюк тарихингиз мужассам. Аммо бу китоблар қайсидир шахсники ёки кутубхонаники, ҳатто, маълум бир давлатники ҳам эмас. Шу боис, бу ноёб дурдона асарлар – китобларни қайтар олмаймиз, чунки бу хазина. Бугунги давр талабига мувофиқ, Россия Миллий кутубхонасидаги барча ноёб ва қадимий китоблар электрон нусхага кўчирилган. Биз буларнинг барини тақдим этамиз”,- деди Владимир Гронский.

Шунингдек, у журналистнинг “Россия ва Украина ўртасидаги қуролли можаролар жаҳон ноёб дурдоналари сақланаётган Миллий кутубхонанинг эртанги кунини хавотирга қўймаслигига кафолат борми?!”мазмунидаги саволига: “Хавотирга ўрин йўқ, биз уларни кўз қорачиғидек асраймиз. 1941-1945-йиллардаги урушнинг оловли майдонларидан қандай олиб чиқилган бўлса, у китоблар ҳам худди шундай авайланади. Аввало, жаҳоннинг улкан хазинасига айланаётган Миллий кутубхонамизни балолардан Яратганнинг ўзи асрасин!”-деди Владимий Гронский.

Халқаро анжуман ўз ишини давом эттиради.

Ma`naviyat va ma`rifat, Мутолаа вақти

Маърифатпарвар ҳукмдор 

Ma’rifatparvar hukmdor Muhammad Tarag’ay ibn Shohruh ibn Amir Temur – Mirzo Ulug’bek jahon sivilizatsiyasi va taraqqiyotiga bebaho hissa qo’shgan davlat va fan arbobi edi. Uning rivojlanishi shartli ravishta ikkiga bushish mumkin: birinchisi-davlat boshligi sifatida, ilmiy faoliyat sifatida. Uning har ikki faoliati ham kelgusi avlodlarga ibrat b o’lib kelgan.

In 1394 yilda Sultoniya shahrida, bobosi Amir Temurning harbiy yurishlar payida tavallud topgan.

Tarixga kura, mirzo Ulug’bekning tug’ilishi ham hosiyatli bulgan. Tarixchi Sharafiddin Ali Yazdiyning “Zafarnoma” asarid yozilishich, Amir Temur khuzuriga chopar kelib, Ulug‘bekning tug‘ilgani va munazzhimlar bu newara kelajakda ham olim, ham hukmdor blushini bashorat tutishni hushxabarini etkazgan. Sohibqiron hursandligdan Mordin kalaasi kamalini tukhtatib, uning khalqiga yuklangan tulovni bekor kilgan.

Turt yoshidan tarbiyasi, Muhammad Taragay bilan Amir Temurning oqila rafiqasi Saroymulxonim – Bibihonim shugullanadi.

Bolaligidan o’tkir zehniati, kuchli hotirasi, teran akli bilan saroidagi boshka bolalardan azhralib turgan Muhammad Taragaiga Ulug’bek, deb nom beradilar. Bu uning kelajagiga ishora edi.

Ulug’bek yoshligidanoq Mavlono Ahmad va Qo’zizoda Rumiy tasirida ulgaidi. bu uchun Ulug’bek yigirma yoshidayok olim sifatida taniladi. Olim ilmga bulgan alohid ehtiromi tufaili yangi usuldagi bilim maskanlari – maktab va madrasalar barpo kilgan.

Amir Temur vafotidan so’ng uning vorislari o’rtasida kurashlar ohirida saltanat markaziy qismlari saklab ko’rishga erishgan Shohruh Mirzo o’gli Ulubekni Movorounnahr va Turkistonga hukmdor qilib tayinlagan.

Ulug’ uzining qirq yillik hukmronligi davrida, milliy, davlat arbobi sifatida, beams marifat, ilm-fan arbobi va homiisi sifatida hham chuquur from koldirgan.

Ulug’bek uz vaqtida Samarqandda Registon hamda Guri Amir ansambl barpo etgan. Boshka tadqiqotchi olimlar katorida Ulug’bekning o’zi ham bu madrasalarning har birida xaftada bir maruza hqigan. Abu Tohir hozhaning “Samaria” whalebida axborot ma’lumotlarga kura, 1424-1 28 yil Ulug’bek tomonidan Samarqandda rasadhona- Bunyod etilgan rasadxonasi. Samarqanddagi Mirzo Ulug’bek kurdirgan rasadxonada katta er shari, globus bulgan. Unda iqlimlarning chegaralari, toglar, chollar, dengizlar va daryolar ku joylari. Binobarin, dunodagi globes Samarqand astronomlari yasashgan. Ulug’bekning o’limidan keyin u mutaassiblar tomonidan berilgan. Tarixiy manbalarning guvohlik berishicha, Ulug’bek Samarqandda soat 50 metr kuyoshi yasagan. Uch texnik soat ham saklanib kolmagan. Shaklid bulganning Rasadhona tsilindr. uning maydoni30.4 metr bo’lib, 3 qavatdan iborat edi. Diametri 46,40 metr bo’lgan ballon tashkil qilingan. Inshot Temurijlar davri me’morchiligi uslublariga kwra kad rostlagan. Uni qurishda alohid etiboradkhonaning seysmic mustakam bulishiga karatilgan.

1417 yilda Mirzo Ulug’bek falakiyatshunoslarni chorlab, astronomer zhadval jamoa va rasadkhona qurish haqidagi rezhalarni mukhokama qiladi. Kuzatuvlar shu yili boshlanib, 30 yildan song, yani 1447 yilda tugaidi. Barcha planetarning kuyosh atrophida ai chiqishi. Bu davrga kelib, “Zizhi” asari ham yozib tugatiladi. Rasadhonada bazi kuzatuvlarni oddiy kuz bilan, ham yangisiz o’tkazish imkoni bulgan. Mirzo Ulug’ astronomy maktabi hayotining yuki natizhasi b’lgan buyuk meros – “Zizhi zhadidi Kwragoniy” dan keyingi yuz yillar davomida faqat Sharq emas, beams g’arb mamlakatlari ko’plab yirik rasadhonalarining olimlakthnida dasturul-amal.

Ulug’bek vaqtida kupgina asarlar arab va force tilidan eski uzbek tiliga tarjima qilingan. U tashkil etgan boy kutubhonada o’n besh mingdan ortik kitob bulgan.

1449 yilda Ulug’bek fozheaviy ravishlari uldirilgach, uning bebaho ilmiy merosi shogirdlari, khususan, Ali Kushchi tomonidan berilgan saklab kolinadi va dunyoga yoyiladi.

Ulugbekning boy ilmiy merosi butun insoniyat zehniyatini boyitdi. 1994 yil olim tavalluning 600 yillik anniversaries of khalqaro mikosda nishonlangan, shu sabab, khorizh olimlari, mutahassislari va zhamoat arboblari ishtirokida bir qator ishlab chiqish amalga oshirildi. 2009 yil Parishda Mirzo Ulug’bek tavalluning 615 yilliga bag’ishlangan khalqaro ilmiy anzhuman o’rnatish. Anjumanda 130 dan ziyod olimlar va turli xalqqa tashkilot xodimlari ishtirok etgan. O’tkazish kelinayotganidan butun duneda Mirzo Ulug’bekning ilmiy va ma’naviy merosiga bulgan naqadar ulkanliga yakkol kurinib turibdi.

Kogon tumanidagi 12-umumiy o’rta talim maktabining tarixi fani o’quvchisi Nigora Rahmonova tayorladi.

Ma`naviyat va ma`rifat

Bolangizga oʻrnak boʻling!

Dunyoning lazzatlaridan biri bu kitob mutolaa qilish desak adashmagan bo’lamiz. Bu kitobdagi satrlarni ko’zdan kechirib chiqish yoki til uchida o’qish emas, balkim yozuvchining qahramonlari hayotida yashab ko’rish, jumlalarda yashirin hislarni uqib olishdir. Kitobni sevgan insondan yomonlik chiqmaydi, xalqning dushmani, loqayd, beparvo bo’lib voyaga yetmaydi, aksincha, Vatanga muhabbat, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat tuyg’ularini yuksaltirib, yaxshilik hamda ezgulikka qarab kamol topadi. To’g’ri, birinchi o’rinda bolaga kitobni, mutolaa zavqini o’rgatish uchun ota-onaning roli ahamiyatlidir. Bu haqiqat! Biroq oramizda shunday insonlar borki, ular bolalariga kitob o’qish yoki xarid qilib berishdan ko’ra, yig’laganda telefon bilan ovutishni afzal ko’rishadi. Inson asli tabiatan shunaqa oson yo’lni qidiradi, dangasalikni xush ko’radi. Bolani kitobga oshno qilishning eng maqbul yo’li unga o’rnak bo’lishdir. Siz bugunning o’zida sinab ko’ring va natiajasini darrov ko’rasiz.
Telefon titkilashga o’rganib qolgan, o’qish va uqish mashaqqati bo’lmagan videolar hamda o’yinlarga berilgan bolaning miyyasida kitob mutolaasi ortiqcha qiyinchilik tug’dirgandek tuyuladi. Lekin kitob bolaga bilim, ma’lumot ulashishdan tashqari uni tarbiyalaydi ham. Qolaversa asar voqealaridan o’rnak oladi, xulosa qilishga undab, tasavvur olamini kengaytiradi. Kitob o’qigan bola do’stlariga qaysidir o’yinda rekord o’rnatgani bilan emas, kechasi bilan kitob o’qigani, o’qishga berilib tugatib qo’ygani bilan maqtanadi. Kitobning foydasi va bizga manfaati ham ana shunda!

Shahnoza Jalilova

Ma`naviyat va ma`rifat

ТЎҒРИ ЙЎЛ

Банкей ҳафталаб медитация билан машғул бўларди. Шундай кунларда унинг ёнига бутун Япониядан шогирдлар келар эди.
Машғулотлар вақтида бир ўқувчи ўғрилик устида қўлга тушди. Шогирдлари Банкейдан уни ҳайдаб юборинг, деб илтимос қилди. Муаллим бу илтимосни эътиборсиз қолдирди.

Batafsil ТЎҒРИ ЙЎЛ →

Ma`naviyat va ma`rifat

Бухорода ўтган “Ёш китобхон” танловида аппеляция берган иштирокчи биринчи ўринга даъвогарлик қилди

Бухоро ёшлар марказида ўтказилган “Ёш китобхон” танлови вилоят босқичининг 10-14 ёшлилар ўртасидаги баҳсларида шофирконлик иштирокчи биринчи ўринга даъвогарлик қилиб, аппеляцияга берди. Бу ҳақда “Ёш китобхон” танловининг вилоят босқичи ҳакамлар ҳайъати аъзоси Акбар Рустамов маълум қилди. Batafsil Бухорода ўтган “Ёш китобхон” танловида аппеляция берган иштирокчи биринчи ўринга даъвогарлик қилди →

Ma`naviyat va ma`rifat

“ЮРТ РАВНАҚИДА – БИРГАЛИКДА!”

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги Нодавлат-нотижорат ташкилотлари ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди томонидан “Фуқаролик жамияти институтларининг жисмонан соғлом, маънан етук баркамол авлодни тарбиялашга қаратилган лойиҳаларини қўллаб-қувватлаш” мавзуида эълон қилинган давлат грантида “Бухоро ёшлари” газетаси томонидан “Эркин фуқаролик жамияти қуриш йўлида камарбаста бўлайлик!” мавзуида қўлга киритилган грант лойиҳаси доирасида Бухоро Автомобиль ва йўллар касб-ҳунар коллежида  Таҳририят ҳамда Бухоро вилоят Адлия бошқармаси билан ҳамкорликда “Ким эдигу ким бўлдик?” шиори остида  “Юрт равнақида – биргаликда!” мавзуида ўтказилган маънавий-маърифий тадбирда 300 нафардан зиёд ўқувчи-ёшлар иштирок этишди. Batafsil “ЮРТ РАВНАҚИДА – БИРГАЛИКДА!” →

Ma`naviyat va ma`rifat

“ЮРТ КЕЛАЖАГИ” – ИМКОНИЯТЛАР МАЙДОНИ

Илм-фан, меъморчилик, санъат, бадиий ижод йўлида тинимсиз изланаётган истеъдодли, иқтидорли фарзандлар миллатнинг маънавий юксалиши, юртнинг эртанги куни, мамлакатнинг равнақ топиши учун катта кучдир. Демакки, “Юрт келажаги” – кўпминг сонли ёшлар учун имкониятлар майдони! Ёшлар томонидан яратилаётган лойиҳалар, ташаббуслар, улар эгаллаётган билиму ҳунар юртимиз келажагига, тақдирингизга даҳлдор. Batafsil “ЮРТ КЕЛАЖАГИ” – ИМКОНИЯТЛАР МАЙДОНИ →