Архив рубрики: Nigoh

Nigoh, Фикр

O’ZBEKISTON-IJTIMOIY DAVLAT

So‘nggi yillarda erishgan yutuqlarimizni, xususan, iqtisodiyot, inson huquqlari, odil sudlov, so‘z va e’tiqod erkinligi, ijtimoiy himoya sohalaridagi yuzlab cheklovlarning olib tashlangani, naqd pul, valyuta, kredit masalalaridagi muammolar hal qilinganining konstitutsiyaviy himoyasini ta’minlash zarur. Bu yutuqlar, huquq va erkinliklardan nafaqat hozirgi, balki kelajak avlodlarimiz ham emin-erkin foydalanishi uchun, ularni, albatta, Konstitutsiyada muhrlab qo‘yish talab etilmoqda.

Bugungi suhbatdoshimiz-Buxoro davlat universiteti, “Yurisprudensiya va ijtimoiy-siyosiy fanlar” kafedrasi dotsenti Teshayev Nutfullo Nasrullayevich.

Aytingchi?  Referendum nima?  Ushbu jarayonning mohiyati nimada? 

“Referendum” davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan muhim masalalar bo‘yicha o‘tkaziladigan va ba’zan qonunlar qabul qilish uchun asos bo‘lib xizmat qiladigan umumxalq so‘rovi, ovoz berish yo‘li bilan xalq fikrini aniqlashdir.

Yangi tahrirdagi Konstitutsiya O‘zbekiston jamiyatining evolyutsion rivojlanishidan kelib chiqayotgan hayotiy zarurat bo‘lib, bu ish mamlakat, millat va xalq sifatida keyingi qadamlarimizni aniqlab olishimiz uchun g‘oyat ahamiyatli masala, adolatli jamiyat qurish yo‘lidagi ulkan qadamdir.

Konstitutsiyaning yangi matnini olim-u mutaxassislar tomonidan faqat kabinetlarda o‘tirib yaratilmadi. Balki, dastavval ikki bosqichda xalqimizning fikri, takliflari o‘rganildi, shundan so‘nggina Konstitutsiya loyihasi tayyorlandi. Avvallari esa Konstitutsiya qabul qilishda dastlab loyiha ishlab chiqilib, keyin xalq muhokamasiga qo‘yilardi.

O‘zbekiston Respublikasida “O‘zbekiston Respublikasining referendumi to‘g‘risida”gi Qonun dastlab 1991 yil 18 noyabr kuni qabul qilingan bo‘lib, mazkur Qonun yillar davomida xalqaro tajribani, qolaversa, O‘zbekiston Respublikasida orttirilgan amaliy tajribalarni inobatga olgan holda 2001 yil 30 avgust kuni yangi tahrirda qabul qilingan. Referendum to‘g‘ridan-to‘g‘ri, tinchlik va erkin ovoz berish prinsiplariga amal qiladi va 18 yoshga to‘lgan har bir fuqaro referendumda ovoz berish huquqiga ega.

Referendumda kimlar ishtirok etadi va ovoz berish tartiblari haqida sizning fikrlaringiz qanday? 

Referendumda barcha 18 yoshga to‘lgan fuqarolar ovoz berish huquqiga ega bo‘lib, referendumda fuqarolar tomonidan yashirin ovoz berish xonasida anketa to‘ldiraladi va bu vaqtda ovoz beruvchining yonida hech kim bo‘lmasligi shart.                        Referendumni mustaqil ravishda to‘ldirish shakliga ega bo‘lmagan fuqaro o‘z xohishiga ko‘ra,referendum o‘tkazuvchi komissiya tarkibiga kirgan shaxslardan,kuzatuvchilardan boshqa biron kishini kabina yoki xonaga taklif qilishga haqlidir.

Yangilanayotgan Konstitutsiyada inson huquqlari,ularning manfaatlari uchun qanday o‘zgarishlar mavjud? 

Yangilanayotgan Konstitutsiyada moddalar soni 128 tadan 155 taga, xuquqiy normalar soni 275 tadan 434 taga ko‘paygani va ko‘p uchraydigan 20 turdagi kasalliklar bo‘yicha birlamchi bo‘g‘indagi bepul analiz turlari – 15 tadan 25 tagacha, tekshiruvlar – 10 tadan 20 tagacha, dorilar – 64 tadan 90 taga oshirilganligi har bir fuqaroni quvontiradi. Loyihada asosiy qonunlarimizning 65 foiz matni xalqimiz takliflari asosida yangilandi. Bugungi kunda mamlakatimizda inson huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, bu borada konstitutsiyaviy-huquqiy, qonunchilik, institutsional va amaliy kafolatlarni mustahkamlash yo‘lidagi tub yangilanish islohotlari izchil davoAhamiyatlisi shundaki, yangilanayotgan Konstitutsiya loyihasida O‘zbekiston – huquqiy davlat, deb belgilanmoqda. Jumladan, inson huquq va erkinliklarini ta’minlash davlatning oliy maqsadi, deya e’lon qilinmoqda. Binobarin, inson huquqlariga oid konstitutsiyaviy normalar soni 3 baravardan ortiqqa oshib boryapti. Yana bir narsani ta’ kidlashim joizki, Konstitutsiyada davlatning o‘qituvchilar sha’ni va qadr-qimmatini himoya qilish, ularning ijtimoiy va moddiy farovonligi, kasbiy jihatdan o‘sishi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilish majburiyati kuchaytirilyapti. Bu qoidalar mamlakatimizdagi 685 ming nafardan ortiq o‘qituvchilarning professional o‘sishi hamda ijtimoiy va moddiy qo‘llab-quvvatlanishi ularning jamiyatdagi ijtimoiy maqomi, obro‘sini yanada oshirishga xizmat qilishi meni men kabi o‘qituvchilarni suyuntirdi deydi suhbatdoshimiz.

Biz yurtimizda bo‘lib o‘tayotgan referendumga, yangilanayotgan Konstitutsiyamizga befarq emasmiz

Dilnavoz TO‘XTAYEVA,

                                                                   suhbatlashdi

Nigoh

AMON OTA IBRATI

Ustozimning: ”Jurnalist doimo xalqning orasida bo’lib, dard-u tashvishlari bilan bog’liq jarayonni obyektiv ravnaq toptirishga intilishi, erinmasligi, o’z ko’zi bilan ko’riladigan voqelikni saqlab qolish kerak” degan o’gitlariga amal eting. , yozilajak maqolamga qahramon izlay boshladim. Bu safar ta’ qildim fidokorona xizmat qilgan faxriylarning ibratini keng boshqarishka havola etishni maqsad qilgan. Taqdir taqozosi bilan Xoja Abdulxoliq G’ijduvoniy hazratlari me’moriy yodgorligiga ziyorat qilgani borganimda, u yerda ana shunday inson bilan uchrashib, suhbatlashish baxtiga ham muyassar bo’ldim.

Yosh pedagoglar, o’quvchi-yoshlarga o’rnak bo’lar degan umidda ushbu suhbatdan parchani e’tiboringizga havola etaman.

Qahramonimiz – ”Xalq ta’limi a’lochisi” ko’krak nishoni sohibi, nafaqadagi pedagog Amon Rahmonov.– Assalomu alaykum. Amon ota, sizdek faxriylarimiz, pir-u badavlatlarimizning hayotiy biz yoshlar uchun, shubhasiz, ibrat maktabidir.

Ayting-chi, ta’lim sohasi rivoji, kamoloti yo’lida yoshlar hukumatimizning asosiy yo’nalishi bo’yicha katta e’tibor qaratilayotgan hozirgi davrda yosh pedadog’larga asosiy shaxsga e’tibor qaratishlari deb hisoblaysizmi?

– Har qanday mamlakatning taraqqiyyoti zamirida shubhasiz ta’lim-tarbiya yotadi. Bu yaxshi anglagan davlat rahbariyatimizdan o’z ishlab chiqarish sohasi birinchi kunlardanoq ushbu sohada ishlab chiqarish uchun kuyunchalik bilan yondashib, bir qator ishlab chiqarish, amaliy ishlab chiqarish borilishida bosh-qosh bo’lib rasm. Bu jarayonda, kelajak egalarining ma’naviyatini yuksaltirish har qachongidan-da muhim kasb etadi. Shu ma’noda, hayotiy tajribalarimga tayanib aytishim mumkinki, ta’lim jarayonidagi yashash muhitini boshqarish rahbariyatiga bog’liq. Rahbar qay darajada ma’naviyatli bo’lsa, jamoadagilar shunchalik e’tiborli, zimmasiga yuklanganiga nisbatan mas’uliyatli bo’ladi.

O’quv-tarbiya ishlab chiqargan kamtarona mehnatim inobatga olinib, o’zim ham hukumatimiz tomonidan berilgan ”Xal ta’limi a’lochisi’ ko’krak nishoni, ”Mehnat faxriysi” medali, qolaversa, hamda respublika xalq ta’minoti . limi boshqarmalari tomonidan bir necha bor faxriy yorlig’-u nishonlar bilan mukofotlanganman.

Obro’ bir kunlik yohud bir yillik ishmas. Xalqning chinakam ishonchiga baho bo’lish yillarni talab qiladi. Hozirgi yosh pedagoglarimiz biror ta’lim kundasiga ba’zida pul topish ilinjida ishga joylashayotganliklari haqida har gal eshitsam, og’rinaman. Chunki, biz pulni ko’paytirish uchun emas, balki o’z sevgan kasbimiz bilan bog’liq iqtidorimizni namoyon etish, qolaversa, chinakam hurmatish uchun faoliyat yuritganmiz. Natijasi o’laroq, mana bugun yuzimiz yorug’, xotirimiz jam. Jaydari til bilan aytaman, pulning o’zi bizni topib kelyapti. Tumanimiz hokimi, xalq ta’lim bo’limi mutasaddilari esa, bayram-u as’asa kunlari holidan bo’lib, duo o’lgan xonadonimga mehmon bo’lib turadi.

– Hurmatli ustoz! So’nggi global sabab, iqtisodiy iqtisodiy kimo’zarlik bilan bog’liq ayrim o’tish davridagi o’smirlar (ayniqsa, yuqori sinf o’quvchilari) o’z o’qituvchilariga individual munosabati kuzatilayotgani tashvishlanarli. Bundan ustozlar ham, ota-onalar ham birday aziyat chekishmoqda.

Ayting-chi, bunday qaysar, ”tarbiyasi og’ir” o’quvchilarga qanday yo’sinda tarbiya, saboq bergan afzal?

Qizim, bilasizki, maktabda oliy ta’lim yashashdagidan farqli ravshan, ham ta’lim, ham tarbiya birday olib boriladi. Bu esa anchagina ishlab chiqarish. yuqorida, yuqori sinf o’quvchilari bilan ishlash o’ziga xos pedagogik bilimga ega, mohir bo’lishni talab qiladi. Zamonaviy ijtimoiy psixologiya tajribalaridan shu narsa ma’lumki, hayotning ma’lum bir o’tish davri bosqichlari deb yuritiladi. Balog’at vaqtida o’smirlarda kech o’tkir ham yuqoridagi jarayon sirasiga keladi. Bu davrda o’quvchiga, asosan, o’z tengdosh do’sti yoki boshqa jinsdagi tengdoshi, fikri har narsadan dominantlik (ustunlik) qilib, sahifada ota-ona va ustozlar vaqtincha ikkilamchi shaxslarga o’zgartirish.

Bunday o’ bilan ishlashda ularga ”ko’zgu kerak” yordam berishi mumkin. Ya’ni, kim ekanliklarini, qanday vaziyatda turganliklarini, holat shunday davom etadiigan bo’lsa, qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin, o’z taqdirlariga faqat hujjat o’zlari, tarbiyalash yaxshi samara beradi. .

Yana bir masala borki, yoshlarni o’z vaqtida ilm, kasb yoki hunarga yo’ yoqimliish bilan bog’liq. Aksariyat holda biz shu muammoga yo’l qo’yayotganimiz bois ham o’quvchilarda chalg’ish holatlari kuzatilmoqda. O’quvchilarning o’z oldiga aniq maqsadli qo’yishiga yordam beradigan sinfdaligidayoq bu kabi o’rnatishga xizmat qiladi. Yaponiya, Janubiy Koreya Singapur kabi yuksalish darajasiga erishgan davlatlar ta’lim olish tub sifat o’zgarishlarining siri ham mana shunday bo’lsa, ajabmas.

– Zamonaviy rahbar deyilganda ko’z o’ngingizda qanday odam gavdalanadi?

– Bir so’z bilan, tadbirkor, ilm-u ma’lumotli va mana shunday fazilat egalarini qadrlay oladigan odam.

Maktabdagi rahbarlik davrimda kosib, sartaroshlarga maktab binosidan bo’sh xonalarni ajratib berganman va ular bilan tuzganman. Unga ko’ra, kosib hamda sartarosh maktabimizda tahsil olgan 30 nafar kam ta’minlangan o’quvchiga tekinga xizmat ko’rsatar edi. Bundan, ajratilgan maxsus joy, qo’yilgan maktab, qoramolgacha bo’lganlar, huquq himoyasi uchun xizmatchilari, hatto pedagoglar berkitib qo’yilgan edi. Topilgan foyda esa, ular o’rtasida teng taqsimlanar, bir qismi esa, faxriylar holidan xabar olish, kam ta’minlangan oilalarga yordamlashish kabi ezgu yumushlarni jamoa maktab kasaba uyushmalariga kirim qilinardi. Bu esa, kichik bir davlatchaning farovonlikka qobiliyati o’ziga xos siyosati edi.

Buning uchun har bir rahbardan maksimal darajada hisobga harakat qilish kerak, deb. Rahbarlik ham aslida Yaratganning bir imtihonidir.

Faoliyatim ishtirokidagi yoshlarning chet tillarini o’zlashtirishga alohida e’tibor qaratib keldim. Maktabda chet tillarni yaxshi o’zlashtirgan o’quvchilarga birinchilardan bo’lib stipendiya joriy qilganimdan har qachon baxtiyorlik hissini tuyaman. Chunki biz ishonch bildirgan o’quvchilarning ko’rinishidagi ellardagi kasbdoshlar bilan aloqalarni mustahkamlab, o’z hayot yo’llarini topgan. Buyuk mutafakkir bobomiz Mahmudxo’ja Behbudiyning: ”Dunyoda turmoq uchun dunyoviy fan va ilm lozimdir. Zamona il va fanidan bebahra millat o’zga millatga poymol bo’lur fikri naqadar mustahkammi degan. Kim nima desa desin-u, men chet tillarini o’qitishni yana-da rivojlantirish tarafdoriman. Chet tillarni o’ezgu muddao bilan eng hududga ketgan insonni taraqqiyparvar desa bo’ladi. O’qiydimi, ishmi, hatto o’sha yerda qolib ketgan taqdirda ham vaziyat uchun buning ziyoni yo’q. Aksincha, plyuralizm (hur fikrlilik)ga yo’l ochib, taraqqiyot uchun xizmat qiladi…

Ha, Omon otadek fozil faxriylarimizning duolari, hikmatlari sabab bu dunyo nurafshon, farovon hamda osoyishtadir.

 

Dilnavoz TO’XTAEVA,

Buxoro davlat universiteti: bosma axborot manbalari jurnalistikasi, yo’nalishi

1-bosqich talabasi

Nigoh

“Т”sini “yeb” qo‘ygan “уширинг” bartaraf etildi

Buxoro tumani Rabotak MFY hududida joylashgan “METAN” avtomobillarga yoqilg‘i quyish shaxobchasida imloviy xatolar bilan chiqartirilgan tashqi yozuvlar ishchi guruh a’zolari tuman hokimi maslahatchisi Z. Ergasheva hamda Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi tuman bo‘linmasi rahbari J. Aslonovlar tomonidan o‘rganildi.
Batafsil “Т”sini “yeb” qo‘ygan “уширинг” bartaraf etildi →