⚡Ayni damda “Markaziy Osiyoda dinlararo va bir din ichidagi bag‘rikenglik masalalarini yoritishda ommaviy axborot vositalarining o‘rni” mavzusidagi xalqaro davra suhbati bo‘lib o‘tmoqda.

Diniy bag’rikеnglik turli din vakillari e’tiqodidagi mavjud aqidaviy farqdan qat’i nazar, barchaning yonma-yon, o’zaro tinch-totuv yashashini anglatadi. O’zbеkistonda barcha din vakillarining an’ana va urf-odatlarini amalga oshirishi, diniy udumlarini ado etishi uchun imkoniyatlar yaratilgan va bir-biriga hurmat ko’zi bilan qarash davlat siyosatining asosiy tamoyiliga aylangan.

Millatlararo totuvlikni, tinchlik va osoyishtalikni, xavfsizlikni ta’minlashni yanada mustahkamlash uchun uni yoshlarga tushuntirish, ular o’rtasida uchrashuv, suhbatlar hamda davra suhbatlari uyushtirish yoshlar ongiga ko’p millatli yagona, ahil oila tuyg’usini singdirishga zamin yaratadi. Xuddi mana shunday davra suhbati bugun Toshkent shahridagi Redisson blu hotel mehmonxonasida qizg‘in davom etmoqda.

Ishtirokchilar:

Markaziy Osiyo mamlakatlari—Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Tojikistondan manfaatdor davlat organlari vakillari, jurnalistlar, blogerlar va ekspertlar, fuqorolik jamiyati institutlari vakillari

Tashkilotchilar:

O‘zbekiston Jurnalistlarini qayta tayyorlash markazi va “Search for Common Ground” xalqaro nodavlat notijorat tashkilotining O‘zbekiston filiali

Bizni kuzatishda davom eting… 

https://t.me/by_gazetasi_chat               🔺@by_gazetasi

Ҳар бир мамлакатнинг ривожида ўзига хос жиҳатлар, ўлчов бирликлари бўлади. Демографик жараёнлар ана шулардан бири. Шу нуқтаи назардан Ўзбекистон келажаги порлоқ давлат десак муболаға бўлмайди. Чунки мамлакатимиз аҳолисининг 70 фоизга яқинини ёшлар ташкил қилади.  Албатта бу жуда катта куч ва имконият.

Юртимизда ёшларни қўллаб-қувватлашга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Жумладан,  2024 йилнинг “Ёшлар ва бизнесни қўллаб-қувватлаш йили” деб эълон қилингани ҳам бунга яққол мисолдир.  Қолаверса, бу барча ўзбекистонлик ёшлар каби мени ҳам беҳад қувонтирди. Биз, ёшларга куч ва шижоат бағишлади.

Дарҳақиқат, ўтган 2023 йилда ҳам ёшлар ҳар томонлама қўллаб-қувватланди.  Давлатнинг алоҳида эътиборига муҳтож 396 минг нафар ёшлар мутасадди раҳбарларга бириктирилди. Улар билан индивидуал ишлаш орқали 94 минг нафарининг бандлиги таъминланди, 56 мингтаси касб-ҳунарга ўқитилди. “Ёшлар дафтари” орқали кўрсатиладиган ёрдам турлари сони 30 тага етди, мурожаатларни кўриб чиқиш муддати 30 кундан 5 кунгача қисқарди. Ёшлар етакчилари тавсияси билан 338 минг нафар йигит-қизга 444 миллиард сўм ёрдам кўрсатилди. Хусусан, талабаларнинг шартнома маблағлари тўланди, хорижий тиллар ва замонавий касбларга ўқитиш харажатлари қоплаб берилди. Ишсиз ёшларга меҳнат қуроллари ажратилди. Ҳар бир маҳаллада “Ёшлар бандлиги дастури” амалга оширилди. 236 минг нафар ишсиз йигит-қиз ва 189 минг нафар мактаб битирувчисининг бандлиги таъминланди. “Беш ташаббус олимпиадаси” 4 та йўналишда – маҳалла, мактаб, профессионал таълим ва олийгоҳлар тизимида ўтказилиб, жами 12 миллион нафар ёшлар қамраб олинди. Унда ғолиб бўлган ёшларнинг маҳаллаларида 623 та спорт майдончаси барпо этилди. “Заковат” ва бошқа интеллектуал ўйинларга 2 миллион нафар ёшлар жалб қилинди.

Бу борадаги ишлар 2024 йилда изчил давом эттирилиб  ёшлар сиёсати бўйича кўплаб янги ташаббуслар жорий этилишидан хурсанд бўлдик. Жорий йилда ҳар бир ҳудуд, вазирлик ва идоралар тизимида ёшлар билан ишлаш бўйича янгича ёндашув жорий этилади. Ёшлар етакчиси тавсияси билан бериладиган ёрдам турлари трансформация қилиниб, асосий эътибор уларни замонавий касб-ҳунарга ўргатишга қаратилади. Болаларнинг кўникмалари, қизиқишлари ва истеъдодини ривожлантириш, уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш мақсадида Ўзбекистон болалар ташкилотини тузиш таклифи билдирилди. Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрлар тайёрлаш борасидаги илмий-тадқиқот ва таҳлилий ишларни такомиллаштириш зарурлиги қайд этилди.

“Ибрат фарзандлари” лойиҳаси орқали хорижий тилларни ўрганаётган ёшларни 1 миллион нафарга, “Мутолаа” дастури орқали ёш китобхонларни 1,5 миллион нафарга етказиш чоралари кўрилади. Бунинг учун ҳудудларда қўшимча инфратузилма барпо этилиб, ёшларнинг бўш вақтини мазмунли ташкил этиш, иқтидор ва истеъдодини рўёбга чиқариш учун янада кенг шароитлар яратилади.

Бугунги кунда Бухоро давлат педагогика институтида Ёшлар иттифоқи бошланғич ташкилоти ҳамда волонтёрлик маркази ёшлар ташаббусини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаб келмоқда. Жумладан, Бухоро давлат педагогика институтида маънавий-маърифий тадбирлар, интеллектуал, ақлни чархловчи лойиҳалар, спорт мусобақалари, китобхонлик ҳамда волонтёрлик ҳаракати билан ёшларнинг бўш вақти мазмунли ташкил этилмоқда. Иқтидорли талабалар институт, вилоят, республика ва халқаро танловларда фахрли ўринларни эгаллаб, муносиб рағбатлантирилмоқда.

Институтнинг “Зиё” театр студияси вилоятдаги 10 дан ортиқ олийгоҳлар ичида фахрли 1-ўринни қўлга киритиб, минтақавий босқичда иштирок этди. Спортда талабаларнинг 6 нафари жаҳон чемпионлигини, 12 нафари Осиё чемпионлигини, 42 нафари Ўзбекистон чемпионлигини қўлга киритди.  Институтда таҳсил олаётган талабаларнинг 267 нафари хорижий чет тилини билиш даражасига эга бўлиб, шундан 2 нафари инглиз тилидан IELTS халқаро баҳолаш даражасидан 8 ва ундан юқори баҳолангани қувонарлидир. Шунингдек, Хорижий тил ва адабиёти: инглиз тили таълим йўналиши талабаси Жумаева Гулрухсор Бухоро вилоятидаги олий таълим муассасалари ичида ягона Ўзбекистон Республикаси Президенти гранти соҳибасига айланди. Талабаларимизнинг 5 нафари номли давлат стипендиясига лойиқ деб топилди.

Бир сўз билан айтганда, бугун юртимизда талаба-ёшларнинг таълим олиши учун кенг имкониятлар яратилганига ҳар биримиз гувоҳ бўляпмиз. Бунинг учун биз, ёшлар Президентимизга ўз миннатдорлигимизни билдирган ҳолда, Юртбошимиз билдирган ишончни оқлаймиз, деб ваъда берамиз.

Рустамжон Раҳимбоев,                       Бухоро давлат педагогика институти ректори ёрдамчиси

Бухоро табиий ресурсларни бошқариш институтида робототехника хонаси фаолияти йўлга қўйилган. Бунда талабалар замонавий компьютерларда роботларни лойиҳалаш, қуриш ва улардан фойдаланиш, уларни бошқариш, фикрлар ва маълумотларни қайта ишлаш борасида маҳорат ошириб келмоқда.

– Биз автоматлаштириш тезлиги таъсирчан бўлган замонда яшаяпмиз, Бугунги кунда одамлар бажарадиган вазифаларни автоматлар тезроқ ва яхшироқ бажаради. Баъзилар қатор фаолият соҳаларида, айниқса, ишлаб чиқариш ва саноатдаги жараёнларнинг тўлиқ автоматлаштирилиши ишсизликни келтириб чиқаради, деб ҳисоблайди. Аслида, бу ҳамма учун янги имкониятлар тўлқини. Ушбу қурилмалар қанчалик кўп функционал бўлмасин, уларни ишлаб чиқиш, такомиллаштириш, таъмирлаш ва техник хизмат кўрсатиш керак. Жараённи амалга ошириш учун эса мутахассисларга доим эҳтиёж бор, – дейди  институтининг мелиоратив гидрогеология йўналиши 4-босқич талабаси Суҳроб Ўлмасов.

Айни кунда вилоят аҳолисининг 1038899 нафарини ёшлар ташкил этмоқда. Ёшлар етакчилари томонидан вилоятдаги 544 та маҳалла фуқаролар йиғинида истиқомат қилаётган 472  573 нафар йигит-қиз тўлиқ хатловдан ўтказилган.

Ижтимоий-иқтисодий ёрдамга муҳтож бўлган 25 737 нафар ёшлар “Ёшлар дафтари”га киритилиб, 21 336 нафарининг муаммолари ижобий ҳал этилган. Ёшларнинг бўш вақтини мазмунли ташкил қилиш ҳамда инфратузилма объектларини барпо этиш учун “Ёшлар дафтари жамғармаси”дан 43,3 миллиард сўмдан ортиқ маблағлар йўналтирилган.

“Ёшлар баланси” асосида 14 140 нафар “оғир” тоифадаги ёшлар 284 нафар раҳбарларга номма-ном бириктирилган. Уларнинг муаммоларини ҳал этиш учун 15,7 миллиард сўмлик моддий ёрдам кўрсатилган.

“Ёшлар бандлиги дастури” га киритилган 21 330 нафар ишсиз ёшларнинг 7 941 нафарининг бандлиги таъминланган. 1 853 нафари профессионал таълим муассасаларига жалб қилинган. 3 485 нафари доимий иш ўринларига жойлаштирилган.

1 719 нафари касб-ҳунарга ўқитилди, 6 нафарига субсидия асосида меҳнат қуроли берилди, 1 нафарига деҳқончилик учун экин майдонлари берилди, 18 нафарига тадбиркорлик учун кредит ажратилди, 870 нафари хунармандчиликка жалб этилди, 34 нафари янги яратилган иш ўринларига жойлаштирилди, 1 808 нафар мактаб битирувчилари хусусий олий таълим муассасаларига ўқишга қабул қилинди.

Ёшлар ўртасида жиноятчиликни олдини олиш бўйича “Қўқон шаҳар тажрибаси” асосида маҳаллаларда 2 557 нафар жиноят содир этишга мойил бўлган ёшлар аниқланиб, уларнинг муаммоларини ҳал этиш бўйича “Ҳаракатлар режаси” ишлаб чиқилган.

Бундан ташқари, вилоятдаги таълим муассасаларида 4 909 маротаба “Давомат” ва “Тиғ” тезкор рейд тадбирлари ўтказилиб, муаммоли ёшларнинг ота-оналари билан тушунтириш ишлари олиб борилган. Фарзандига таълим бериш мажбуриятини бажармаган 5 48 нафар ота-оналарга нисбатан маъмурий баённомалар расмийлаштирилган.

Хонадонма-хонадон хатлов ишлари орқали 12 129  нафар хориждаги ёшлар баланси шакллантирилган. Уларнинг 11 305 нафари ишлаш учун, 598 нафари ўқиш учун ҳамда 229 нафари доимий яшаш ва бошқа сабабларга кўра чиқиб кетгани аниқланган.

“Беш ташаббус олимпиадаси” доирасидаги лойиҳаларининг биринчи мавсумида 315 302 нафар ва иккинчи мавсумида

346 580 нафар ёшлар жалб этилган.

Иқтидорли ёшларни қўллаб-қувватлаш борасидаги натижалар ҳам салмоқли. Халқаро имтиҳон тизимлари бўйича юқори балл тўплаган 1163 нафар ёшларга 1 миллиард 938 миллион сўмлик имтиҳон топшириш харажатлари қоплаб берилган.

2024 йилда Ёшларга оид давлат сиёсати борасида амалга ошириладиган мақсадли кўрсаткичларни белгилаб олиниб, 9 та йўналишда, жумладан, давлат кўмагига муҳтож “оғир” тоифадаги ёшлар билан ишлаш йўналишида, ишсиз ёшлар бандлигини таъминлаш, битирувчи ёшлар бандлигини таъминлаш, хориждаги ёшлар билан ишлаш, норасмий банд ёшларга ўзини-ўзи банд қилиш орқали бандлигини таъминлашга кўмаклашиш, “Ёшлар дафтари”га киритилган ёшларга кўмаклашиш, ҳуқуқбузарлик содир этишга мойиллиги бўлган ёшлар ва вояга етмаганлар билан тизимли ишлаш, маҳаллаларда ёшларни “Беш ташаббус олимпиадаси”га жалб этиш ва уларнинг бўш вақтини мазмунли ташкил этиш, иқтидорли ёшларни излаб топиш, истеъдодини рўёбга чиқариш ва уларни қўллаб-қувватлашга кўмаклашиш йўналишларида жами 506 758 нафар ёшлар қамраб олинади.

Шунингдек, “Ибрат фарзандлари” Youtube платформаси орқали 81 903 нафар, “lbrat Academy” мобил иловаси орқали 250 000 нафар, “UzChess” лойиҳасига 30 996 нафар, волонтёрлик ва лидерлик лойиҳаларга 52 497 нафар ҳамда интеллектуал ўйинларга 91 362 нафар ёшларни кенг жалб қилиш чоралари кўрилади.

   “Ҳеч қачон унутманг, сизлар инсон ҳар томонлама эркин, озод ва фаровон яшайдиган Янги Ўзбекистон ҳамда Учинчи Ренессанс бунёдкорларисиз”

                                               Шавкат Мирзиёев

Бугун ёшларга очилган эшиклар туфайли барча соҳаларда айниқса, олий таълим тизимидаги талабалар дунёнинг турли минтақасидаги энг нуфузли олийгоҳларга ўқишга кирмоқда. Ўз ихтироларини амалга ошириб, дунёга ибрат бўлмоқда ва учтадан ўнтагача хорижий тилларда эркин гапиряпти. Сўнгги олти-етти йилда ёш вазир ўринбосари, ёш ҳоким, ёш тадбиркор, ёш лидер ва янги кўп ишлатадиган атама кириб келди. Ёшларнинг орзу интилишларига, муаммоларига ечим топадиган янгича ишлаш механизмлар – “Ёшлар ишлари агентлиги”, “Ёшлар дафтари”, “Ёшлар баланси”, “Ёшлар келажагимиз” жамғармаси фаолияти ҳар бир ёшга янги ҳаёт бахш этмоқда.

Бугун давлат раҳбарининг дунёда бетакрор институт – маҳаллаларда 9 минг 500 нафар ҳоким ёрдамчилари ва айниқса, ёшлар етакчисининг ўрни беқиёс бўлиб, улар томонидан маҳалла аҳолиси ва ёшларини муаммолари эшитилмоқда. Ушбу янги тизим асосида 10 миллиондан зиёд йигит-қизларини қамраб олган “Ёшлар баланси” шакллантирилиши ёки ҳозирга қадар “Ёшлар дафтари”га киритилган минг-минглаб йигит-қизларнинг муаммоларини ҳал этилди. Биргина ўтган 2023 йилда амалиёти йўлга қўйилган, яъни – давлатнинг алоҳида эътиборига муҳтож 396 минг нафар ёшлар мутасадди раҳбарларга бириктирилиб, улар билан индивидуал ишлаш орқали 331 мингининг ҳаётда ўз ўрнини топишига кўмаклашилди. Ва натижада, 94 минг нафарининг бандлиги таъминланди, 56 минги касб-ҳунарларга қитилиши жамоатимизда ҳар бир ёш давлат ҳимоясида, қўллаб-қувватловида эканига ёрқин мисол бўлди. Ўтган йилнинг ўзида “Ёшлар дафтари” орқали кўрсатиладиган ёрдам турлари сони 30 тага етганини ҳамда ёшлар етакчилари тавсияси билан 338 минг нафар йигит-қизга 444 миллиард сўмлик ёрдам кўрсатилгани ва бунинг натижасида талабаларнинг шартнома маблағлари тўлангани, хорижий тиллар ва замонавий касбларга ўқитиш харажатлари қоплаб берилгани ҳамда ишсиз ёшларга меҳнат қуроллари ажратилганини ўзи миллонлаб ёшларнинг жамиятимиздаги ижтимоий муаммоларини ёнига бориб ечишга замин бўлди.

Олий таълим ва ёшлар…

Ўтган етти йилда ёшларни олий таълимга жалб қилиш даражаси 9 фоиздан 40 фоизгача кўтарилди. Ёшларни талабаликка қабул қилиш ва уларга сифатли таълим беришда ҳам мутлақо янги қулайликлар яратилди. Жумладан, қачонлардир “1 август” куни минглаб ёшларни бир кунда, бир вақтда тест синовларига жалб қилиш, абитуриент ва унинг ортидан келган ота-она, яқинларининг кўплаб қийинчилик, ноқулайликлари бартараф этилди. Кузатувчи ота-оналар, яқинлари учун ҳам соя- салқин жойларда ўриндиқлар, ўз фарзандини тест синови ўтадиган жойдаги ҳолатини катта экранлар орқали онлайн тарзда кўриб туриш имконияти яратилди. Шунингдек, замонавий бинолар, ўқув аудиториялари, бўш вақтни мазмунли ўтказиш учун қулай ва имконияти кенг бино-иншоотлар қуриб фойдаланишга топширилди. Талабалар шартнома-тўловларини тўлашидаги ижтимоий муаммолар ҳам кўриб чиқилди. Умуман олганда, бугунги Ўзбекистон ёшларининг сифатли таълим олиши ва жамиятда ўз ўрнини топиши учун 30 дан ортиқ кўринишдаги имтиёз ва қулай хизмат тизими амал қилмоқда.

Бухоро давлат университети мисолида сўз юритадиган бўлсак, Олийгоҳда 2023 йилда 22 329 нафар талаба таҳсил олган ва уларнинг 12 258 нафари кундузги, 1 293 нафари кечки, 8 618 нафари сиртқи ва масофавий 210 таълимда таҳсил олмоқда.

Университетда таҳсил олувчи талабалар орасидан 2022-2023 ўқув йилида 13 нафар бўлса, 2023-2024 ўқув йилида 29 нафар Президент ва турли номдаги номдор стипендиатлар бўлган. Ўзбекистон ва халқро спорт мусобақаларида пешқадам бўлган талабаларимизнинг саноғи чексиз. Зулфия номидаги давлат мукофотини қўлга киритган қизларимиз ҳам бор.

Юзлаб тадбирлар борки, талаба-ёшларимизни маънавий қўллаб-қувватлашга қаратилган. Моддий таъминлаш масалалари ҳам самарали амалга оширилган. Ўтган йилда олийгоҳда таҳсил олиб, ижарада истиқомат қиладиган талабаларнинг ижара шартномалари асосида тўловлар миқдори 2 201 700 000 сўмни ташкил этган. 2023 йилда 361 нафар талаба 1 157 861 920 сўм миқдорида бюджет маблағлари ва  526 нафар талаба 719 231 744 сўм миқдорида бюджетдан ташқари маблағлари ҳисобидан моддий рағбатлантирилган. 887 нафар талабага 1 877 093 664 сўм миқдорида моддий ёрдамлар берилган. Салкам 100 нафарининг шартнома-тўловлари маҳаллий ҳокимликлар ва ҳомийлар томонидан тўлаб берилган.

Ҳар бир қилинаётган ишлар, илгари сурилган мақсадлар талабаларни илғор, ташаббускор ва интилувчанликка чорлаш, маънавий иммунитетини ошириш, сифатли таълим шароитини яратишга қаратилган. Ёшлар Ўзбекистонимизнинг бетакрор бойлиги экан, бу неъматни зако илму маърифат, такбирли, гўзал амаллар билан суғориб, илдизи мустаҳкам инсонлар бўлиб етишиши учун ҳаракат ва изланишдан тўхтамаймиз.

Обиджон Ҳамидов,

Бухоро давлат университети ректори.

Давлатимиз раҳбари халқимизга йўллаган Янги йил байрами табригида 2024 йилни мамлакатимизда “Ёшлар ва бизнесни қўллаб-қувватлаш йили” деб эълон қилганлиги бизга, яъни Ёшлар ишлари агентлиги вакилларига алоҳида масъулият юклайди. Йил бошидан ана шу масъулиятни ҳис қилиб ишга киришдик.

Янги йилда ёшларни қўллаб-қувватлаш бўйича олдимизга бир қатор вазифаларни белгилаб олганмиз. Жумладан, “Омбор дафтари” шакллантириладиган бўлди. Бу ҳар бир йўналиш бўйича, яъни оғир тоифадаги ёшлар бўладими, иқтидорли йигит-қизларми ёки хорижда меҳнат қилаётган ёшларми, уларнинг муаммоларини ечиш, қизиқишлари бўйича кўмак кўрсатишга хизмат қилади.

Умуман, ҳар қандай жамият тараққиётида унинг келажагини таъминлайдиган ёш авлоднинг соғлом ва баркамол бўлиб вояга етиши ҳал қилувчи ўрин тутади. Шу сабабли, мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларимиз кўлами ва самарасини янада оширишда ҳар томонлама етук, замонавий билим ва ҳунарларни пухта эгаллаган, азму шижоатли, ташаббускор ўғил-қизларга таянишимиз бугунги давримизнинг талабидир.

Барчамиз ўз олдимизга мамлакатимизда Учинчи Ренессанс пойдеворини барпо этишдек улуғ мақсадни қўйган эканмиз, бунинг учун ёшларимизни ҳар томонлама қўллаб-қувватлашга қаратилган янги муҳит ва шароитларга мослашиб, ўз танлаган йўлларидан оғишмай қадам ташлашлари учун тиргак бўлишимиз лозим. Ўз олдига катта марраларни қўйиб, уларга эришишлари учун ёшларга кенг имкониятларни яратиш ва ҳар томонлама кўмак бериш – бугун ҳар қандай даражадаги раҳбар олдида турган энг устувор вазифа бўлиши зарур. Шундагина фарзандларимиз халқимизнинг асрий орзу-умидларини рўёбга чиқарадиган буюк ва қудратли кучга айланади.

Сирожиддин Умуров, 

Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ҳузуридаги  Ёшлар парламенти аъзоси 

     Пираҳа қабиласи – Бразилияда яшайдиган кичик халқ. Уларнинг ўзига хос овчилик маданияти ва сўзлашув тили жуда кўп олимларнинг эътиборини тортган. Пираҳа тили замонавий тилшунослик асосларига амал қилмайди, чунки унда узун гаплар тузиш қобилияти, сонлар, замонлар, ранглар тавсифи, яхлитлик (бутун, қисм) тушунчалари, қариндошлик тавсифлари мавжуд эмас. Қабилада санъат тушунчаси йўқ (улар ўзларини ҳеч қандай тарзда безашмайди), афсона ва дин, қабила бошлиғи йўқ, уйқу ритми йўқ. Улар озиқ-овқат тўпламайдилар ва оч қолгандагина ов қиладилар.

Улар ҳисоблашни билмайдилар. Масалан, улар учун бир дона балиқ – балиқ, иккита балиқ озгина, ўнта балиқ кўп. Улар шу ерда ва ҳозир яшайдилар – келажак учун режалар тузмайдилар. Ўтмиш улар учун ҳеч қандай маънога эга эмас. Улар соатлар, кунлар, тунларни, яъни кун тартибини билмайдилар. Улар оч қолганда овқатланадилар. Узоқ ухлаш кучни йўқотади, деб ҳисоблашади – куннинг исталган пайтида фақат ярим соатгина ухлашади. Аммо улар учун уйқу ўлимдек гап, яъни ухлаб туришгандан сўнг ўзларини бошқа одамга айланади деб ўйлайди. Шунинг учун қабила одамлари вақти-вақти билан исмларини ҳаёти давомида 7, 8 марта ўзгартирадилар. Уларнинг ҳар бир ёш учун ўз номлари бор. Яъни ўша ном билан аталган одамга қараб ким ҳақида гапираётганини тушунади – қариями, катта ёшли одамми ёки ўсмирми. Улар хусусий мулкдан бехабар ва замонавий маданиятли инсон учун қадрли бўлган ҳамма нарсага умуман эътибор бермайдилар, дунё аҳолисининг 99 фоизини қийнаётган ташвиш, қўрқув ва нотўғри қарашлардан бехабар. Улар ўзларини «тўғри одамлар» деб аташади, бошқалар эса «нотўғри». Пираҳалар ҳеч қаёққа бормайди, боришни истамайди ва бошқалар ҳам бизга керак эмас, деб ҳисоблашади.

Уят, айб, нафрат каби тушунчалар қабила аҳли учун мутлақо бегона. Агар Хааиохааа (исм) балиқни ушлолмаса, яъни тушириб юборса бу шубҳасиз ёмон, чунки ҳамма тушликдан маҳрум бўлди. Ва тушириб юборганнинг бунга нима алоқаси бор? У айбдор эмас. Агар Оахиока(бола) бошқа бир бола Коиахаани итариб юборса ва у қўлини синдириб олса ҳеч ким айбдор эмас. Жароҳатланган боланинг қўлини даволаш керак тамом вассалом. Агар чақалоқ онани эммаса, ташвишланишга ҳожат йўқ, демак у буни хоҳламайди. Ва нима учун у овқат сўрамаётгани ҳеч ким учун муҳим эмас. Болани овқатланишга мажбурламайди. Агар гўдак хоҳласа овқат сўрайди. Бу ерда ҳеч ким боласига ёки бошқага мажбур бирон нарсани ўргатмайди ва мажбурламайди, айбдор қилмайди. Пираҳа болаларининг ўйинчоқлари йўқ. Уларга ҳамма нарса мумкин – ҳайвонлар, ўсимликлар билан дўстлашадилар.

Агар Пираҳадан бирор одам оқ танли бегона одамни камон билан ўлдирса, демак уларнинг сувига тегмаслик керак. Агар оқ танлиларга Пираҳадаги бирор одам ножўя хатти-ҳаракат қилса марҳамат улар ҳам айбдорни ўлдиришсин.

Никоҳга келсак, эркак ва аёл бир-биридан рози бўлсалар, бирга яшайдилар. Агар эр уйга ўлжа олиб келмаса, хотин бошқа турмуш ўртоқни топишга ҳақли. Худди шундай, агар эркакнинг хотини боғ ишларини қилмаса ва балиқчилик билан шуғулланмаса, қариган ёки хунук бўлса, уни тарк этишга ҳақли. Яъни, уларнинг ҳар бири на уят, на пушаймон бўлмасдан ўзи хоҳлаганини қила олади. Бу одамлар доимо жилмайиб юришади, чарчоқ ёки тушкунлик уларга бегона. Оқ танлилар ривожланмаган ҳудудларга кириш, ўз қоидалари, урф-одатлари ва динларини ўрнатиш учун ҳаракат қилишган. Аммо ернинг бир чеккасида бир қабила бор, бу Пираҳа – унинг халқи ҳеч қандай таълимотга берилиб кетмайди, чунки бу фаолият уларга бефойда ва ниҳоятда ишонарсиз туюларди. Америкалик воиз, этнограф ва тилшунос Даниел Эверетт 1977 йилда Амазон ўрмонига Худо каломини тарқатиш учун келган. Аммо бунинг ўрнига, миссионер атрофдаги дунё билан шундай уйғунликда яшовчи одамларни учратдики эътиқод ҳақидаги тушунчалари ўзгарди ҳатто.

Бир куни ундан сўрашди: «Демак, Пираҳа оналари нечта фарзанди борлигини билишмайди?» У жавоб берди: «Улар фарзандларининг аниқ сонини билишмайди, лекин уларни исмлари ва юзларидан билишади. Уларни таниб олиш ва севиш учун болалар сонини билиш шарт эмас».

Пираҳанинг ўтмиш ва келаси замон шакллари йўқ. Бу ерда афсоналар, ривоятлар мавжуд эмас – қабила ҳақидаги хотира фақат энг қадимги тирик аъзонинг шахсий тажрибасига асосланади. Шу билан бирга, уларнинг ҳар бири минглаб ўсимликлар, ҳашаротлар ва ҳайвонлар ҳақида чинакам энциклопедик билимга эга – барча номлар, уларнинг хусусиятларини биладилар.

Улар объектив ва субъектив деган тушунчага эга эмас. Улар тушларини ҳақиқий ҳаётдан ажратмайдилар. Уйқу пайтида бошдан кечирган воқеалар, уйғонган пайтда бошдан кечирганлари каби муҳим ҳисобланади. Шундай қилиб, агар сиз ойда юрганингизни туш кўрган бўлсангиз, уларнинг нуқтаи назари бўйича, сиз ҳақиқатан ҳам шундай сайр қилгансиз. Пираҳалар ўзларини табиатнинг ажралмас қисми – ўрмон болалари деб билишади. Улар учун ўрмон мураккаб тирик организм бўлиб, чинакам ҳайрат туйишади ва ҳатто ундан қўрқишади. Одамлар наздида ўрмон тушунарсиз, ғалати нарсалар билан тўлдирилган ва ўша ғалати, сирли нарсаларнинг тагига етишни истамайдилар. Пираҳа одамлари технология бир томондан яхши, деб ҳисоблайди, бир томондан қадриятлар, анъаналар унутилишидан, ўзгариб кетишидан хавотирда.

Эверетт эслайди: «Мен уларда депрессия ёки меланхолия каби руҳий касалликларни учратмадим. Улар фақат бугунги кун учун яшайдилар ва бахтлидирлар. Бу ердаги одамлар айёрлик, шумлик, иккиюзламачилик, ёлғончилик, ўғриликни билмайдилар. Нарса талашиб курашмайдилар.

Улар кечаси куйлашади. Бу шунчаки завқ олишнинг феноменал даражаси – психотроп дориларсиз ва антидепрессантларсиз.» Эвереттнинг ҳайратлангани: дунё кезиб мулк ва нарсага қизиқмайдиган одамлар борлиги. Булар Пираҳа қабиласининг одамлари. Уларга нарса берсангиз яхши. Бермасангиз ҳам яхши. Пираҳа одамлари фақат эҳтиёжи учун керак нарсаларни олиб келишингизни сўрайди: гугурт, нина ип, кийим кечак, соат учун, фонус учун батарейка. Катта ва кўп нарса уларга қизиқ эмас.

Қабила аҳолисининг яна бир қизиқ хусусияти – шахсий мулкнинг йўқлиги. Улар фақат кийимларини ўзлариники деб ҳисоблашади, қолган ҳамма нарса ҳеч кимга тегишли эмас. Агар ҳозир, айни пайтда қармоқ керак бўлмаса, уни ерга қўяди ва энди у қармоқ эгасига тегишли эмас. Улар сиз берган нарса учун рахмат айтмайди, агар нарсангизни олиб қўйса кечирасиз ҳам демайди.

Чунки қабила хушмуомалалик туйғусини билмайди. Бу дегани улар бошқаларни ҳурмат қилмайди ёки ёмон кўради дегани эмас. Аксинча улар ўзларининг барча қабиладошларини яхши кўришади ва уларнинг атрофидагилар ҳам уларни кўришдан хурсанд эканлигига шубҳа қилмайдилар. Шундай экан, нима кераги бор ортиқча сўз айтиш!

Айтганча, сўзлар ҳақида. Пираҳа тили жуда содда ва ўрганиш ниҳоятда қийин. Унда фақат саккиз ундош ва учта унли бор. Аммо шу билан бирга, унда интонациянинг устуворлиги мавжуд – бошқа овоз тембрида айтилган бир хил сўз бутунлай бошқа тушунчаларни англатиши мумкин. Яқин вақтгача аҳоли «мен», «сиз», «у» олмошларини билишмас эди.

Ҳозирги вақтда Пираҳалар сони кўпайган. Улар ҳали ҳам деярли ўзлари учун уй қурмайдилар, балиқ тутадилар, майда ҳайвонларни овлайдилар ва деҳқончилик қиладилар. Қолган ҳамма нарсада улар табиатга таянадилар ва Пираҳа маданиятли дунёдан олган ягона нарса бу кийимдир. Аммо шунга қарамай бу қабила ниҳоятда ҳаётларидан мамнун.

 Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi axborot xizmati Buxoro davlat universitetida qurib bilar talabalar turar joyiga press-tur tashkil etildi. keyin press-tur joyi Buxoro davlat universitetida talabalar turadining 8-binosiga ko’ra yuklangan, yangidan barpo qilingan 400 o’rinli talabalar turgan joyi hamda talabalar turgan joyining holati, shart-burishi nazorati press-tur o’tkazildi.           Anjumanda Buxoro davlat universiteti rektori Obidjon Xamidov, Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi axborot xizmati rahbari Nazokat Abduqunduzova, Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi Buxoro viloyati hududiy boshqarma rahbari Azamat Nai mov hamda BuxDU rahbariyati, universitet Matbuot kotibi Otabek Jalolov, nashrlardan OAV, blogerlar ishtirok etishdi.

  Shundan soʻng, ishtirokchilar uchun universitet binosi boʻylab sayohat tashkil etildi. Mehmonlar talabalarga turli yordam ko’rsatish markazi, tadbir va marosimlar o’rnatishgan yig’ingoh, sport zallarini ko’zdan kechirishdi. 500 ming adabiyot sig’imiga ega Axborot resurs markaziga tashrif buyurib, o’quv zallari, har-bir foydalanuvchiga axborot resursdan yuk olish uchun yordam bilan yaqindan tanishishdi.             Shart-dan kechirga ega, zamonaviy axborot bilan aloqa qilish bilan barcha BuxDU Matbuot xizmati studiyasi hamda ko’rish ko’zda tutilgan.

   Buxoro davlat universiteti0, zamonaviy 40 o’rinli qurilish binosining ochilish marosimida Pudratchi tashkilot – “Buxoro gazsanoat qurilish” aksiyadorlik jamiyati rahbariyatiga minnatdorchilik ramzi sifatida zarbof to’n kiyd irildi. Ochilish marosimida Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi axborot xizmati rahbari Nazokat Abduqunduzova boshchiligida barcha OAV tomonidan ishtirok etib, shart-sharoit bilan yaqindan tanishishdi.

Tasdiqlangan re’ja asosida Buxoro shahri hududida viloyat Prokuraturasi, Ichki ishlar boshqarmasi hamda boshqa tegishli tashkilotlar hamkorligida voyaga yetmagan yoshlar o‘rtasida jinoyat va huquqbuzarliklar sodir etilishini oldini olish maqsadida “O‘smir” maxsus tezkor hamda keng qamrovli profilaktik tadbirlar Buxoro shahridagi Hamid Olimjon mahalla fuqarolar yig‘ini hududida tashkillashtirildi. Ushbu tadbirda Buxoro shahar IIO FMB boshlig’ining o’rinbosari S.B.Qurbonov, Buxoro shahar IIO FMB 1-son IIB boshlig’i SH.M Saidov, Buxoro shahar IIO FMB JQB bo’lim boshlig’i Q.S Karomatov va mahalla 5 ligi bilan birgalikda tungi klublar, kompyuter xonlari va talabalar turar joyi ko’zdan kechirildi. Jarayon davomida 1 ta kafe barda 8 ta nazoratsiz yurgan voyaga yetmagan yoshlar aniqlab, tushuntirish ishlari olib borildi. Bundan ko’zlangan asosiy maqsad yoshlar o’rtasida jinoyat va huquqbuzarliklarni oldini olishdan iborat.

 So’ngi yillarda Yangi O’zbekistonimiz yoshlariga munosabat butunlay o’zgardi. Yoshlarga oid davlat siyosati asosida yosh avlodning hayotiy manfaatlarini ta’minlash, ularning ezgu, orzu –intilishlari, qobiliyat va iste’dodini ro’yobga chiqarishga qaratilgan islohotlar izchil va samarali amalga oshirilmoqda. Yoshlarni qo’llab quvvatlash ularni kasb-hunar o’rganishiga ko’maklashish, muammolarini hal etish masalalariga alohida e’tibor qaratilib, bu borada keng ko’lamli amaliy ishlar olib borilmoqda…

Yoshlardan kelgan har qanday murojaat, muammolar va takliflarning ijobiy yechimlarini topib mahallada tinchlik va totuvlik saqlab kelinmoqda. Shaxsiy tashabbusim bilan Po’latov Firdavsni “Buxoro IT park ” o’quv markaziga komputer savodxonligi va ingliz tili yo’nalishida o’quv kursi harajatlari qoplashda ko’maklashdim hamda u bugungi kunda “BUXORO IT PARK” o’quv markazining maxsus sertifikatini qo’lga kiritdi. Mahalladagi faoliyatim davomida “Yoshlar daftari” jamg’armasi hisobidan 95 nafar yoshlarga yordam ko’rsatilib, mahalladagi ishsiz hamda mehnat bozoriga kirib kelgan 65 nafar yoshlarning rasmiy bandligini taminlashga ko’maklashildi. Viloyat hokimiga qilgan murojaatim orqali mahallamda “Street Work out “ maydonchasi qurilib foydalanishga topshirildi. Ijtimoiy himoyaga muhtoj lo’li millatiga mansub oila farzandlarining 56 nafariga homiylik hisobidan maktab forma va o’quv qurollar olib berilib ta’lim sohasiga jalb qilingan bo’lsa, mahallada 2023-yil hisobi bo’yicha yoshlar jinoyati qayd etilmadi. Xususan iqtidorli va iste’dodli mahalla yoshlarining 100 nafari O’zbekistonning diqqatga sazovor shaharlariga sayohatga olib borildi.

Xitoyliklarda “Insonning qo’liga bir dona baliq ber-u bir kun to’q bo’ladi,unga baliq tutishni o’rgat u butun umri davomida to’q yuradi!”-degan gap bor shunday ekan biz yosh avlodni har tomonlama qo’llab quvatlashimiz ularni ertangi kuniga bo’lgan ishonchlarini oshirishimiz kerak. Mamlakatimiz rahbarining besh muhim tashabbusni izchil amalga oshirish, isteʼdodli yoshlarning qobiliyatini ro‘yobga chiqarish, yosh avlodning jismoniy va maʼnaviy yetuk bo‘lib ulg‘ayishi, sog‘lom turmush tarzini qaror toptirish kabi vazifalaridan kelib chiqib bir qancha tanlovlar o’tkazildi . “Besh muhim tashabbus” yo’nalishlari doirasida futbol, basketbol, volleybol, kamondan o’q otish, shaxmat va shashka sport turlari bo‘yicha musobaqalar, heshteglar, fleshmoblar va turli ko‘ngilochar tadbirlar tashkil etildi.

Shuningdek, Ushbu madaniy-maʼrifiy tadbir davomida mahallam yoshlari o‘zida yuksak insoniylik fazilatlarini shakllantirish barobarida individual qobiliyatlarini, iqtidorini ham kashf etish imkoniyatiga ega bo‘ldilar…

Behruzjon Davlatov

Yoshlar ishlari agentligi Kogon shahar bo‘limi

“Furqat” mahallasi yoshlar yetakchisi