Dolzarb mavzu

ҚОЗОНЛАБ СОТИЛАЁТГАН САРАТОН

Бугун бозорга тушсангиз турли ишлаб чиқарувчилар таклиф қилаётган ҳилма -ҳил қозонларга кўзингиз тушади.

Кеча бозорга тушиб, жудаям арзон сотилаётган алюмин қозонларга кўзим тушди. Нима қилибди? Арзонгинаку! дерсиз. Бироқ, алюмин қозоннинг саломатлик учун қанчалик хавф туғдиришини биласизми? Агар қозон анодланмаган яъни махсус қопламали бўлмаса унда мутлақо овқат пишириб бўлмайди.

Анодланган алюмин қозоннинг сирти ялтираб турмайди. Хира- ўрисча қилиб айтганда “матовый” тус олади. Бозордаги аксарият алюмин қозонларда эса бу қоплама йўқ. Ялтираб ётибди.

Ялтироқ алюмин қозонларда тайёрланадиган таомлар келтириб чиқарадиган касалликлар хақида эшитганмисиз?

Анодланмаган алюмин қозондан фойдаланиш инсон саломатлигига салбий таъсир қилади. Бунинг асосий сабаби – алюминнинг таомга чиқиб кетиши ва организмга тушишидир. Қуйида шунинг эҳтимолий оқибатларини санаб ўтаман.

 

1. Нерв тизимига таъсири

Алюмин мияда тўпланиб, Алцгеймер касаллиги ва бошқа когнитив бузилишлар хавфини оширади.

Ҳаддан ташқари алюмин таъсири хотира пасайиши ва диққатсизликка олиб келади.

 

2. Ичак-ошқозон тизимига зарари

Алюмин ошқозон шиллиқ қаватини шикастлаб, гастрит ва ошқозон яраси, сўнг ошқозон ракини келтириб чиқаради.

Овқат ҳазм қилиш жараёнига таъсир қилиб, ич қотиши ёки диарея (ичкилик) келтириб чиқариши мумкин.

3. Буйракларга зарари

Алюмин буйрак орқали чиқарилади, лекин буйрак етишмовчилиги бўлган одамларда у организмда тўпланиб, захарли таъсир кўрсатади.

4. Иммунитет тизимига таъсири

Алюмин ортиқча миқдорда тўпланса, иммунитет тизимига таъсир қилиб, аутоиммун касалликлар хавфини ошириши мумкин.

5. Суюқлик ва минерал мувозанатини бузиши

Алюмин кальцийнинг сўрилишини пасайтириб, суяклар мўртлашиши ва остеопорозга олиб келади.

Алюмин қозон ва онкология ўртасидаги боғлиқлик ҳақида турли тадқиқотлар ўтказилган.

Алюмин ва онкология ўртасидаги эҳтимолий боғлиқликлар:

1. Ҳужайраларнинг зарарланиши

Алюмин оксидловчи стрессни ошириб, ҳужайраларга зарар етказиши мумкин. Бу ҳолат ДНК мутацияларига сабаб бўлиши ва онкологик жараённи тезлаштириши мумкин.

2. Бўғим ва гипоталамус касалликлари

Алюмин баъзи тадқиқотларда гипоталамус ва кўкрак бези тўқималарида тўпланиши аниқланган. Айрим олимлар бу ҳолат кўкрак бези саратон хавфини ошириши мумкин деб тахмин қилишади.

3. Эстроген таъсир

Алюмин гормонлар мувозанатига таъсир қилади ва шу йўл билан гормонал онкология (масалан, кўкрак бези саратони) хавфини оширади.

4. Ҳарорат ва кислотали озиқ-овқат билан реакция

Иcсиқ ва кислотали озиқ-овқатлар (помидор, лимон, уксусли маҳсулотлар) алюмин қозонда пиширилганда, металл кўпроқ ажралиб чиқиши ва овқат орқали организмга тушиши мумкин….

Мен алюмин қозон сотаётган бешта харидордан “қозонлар анодлангагми, сертификати борми?” деган саволни бердим. Бироқ бешаласи ҳам “арзон қозонда сертификат бўлмайди” деган жавобни беришди. Одамлар эса ўша қозонларни харид қилишяпди.

Улар болалари, невараларига таом пишириб беришади ва ўзлари билиб, билмаган холда яқинларини захарлашларини билишармикан?

Ривожланган давлатларда қозон ва унинг ўрнини босувчи идишлар фақат зангламайдиган пўлатдан ишлаб чиқарилади. Кўп таомлар сирланган яъни эмал сиртли идишларда тайёрланади. Чунки зангламайдиган пўлат ва сирли идишлар максимал даражада соглиқ учун бехатардир.

Ўзимизда эса, ота боболаримиз азалдан чўян қозонларни танлашган. Сабаби

Чўян қозон (чўяндан ясалган қозон) бир нечта муҳим афзалликларга эга:

1. Иссиқликни яхши ушлаб туради – Чўян узоқ вақт давомида иссиқликни сақлайди, бу эса таомларни бир текис пиширишга ёрдам беради.

2. Ҳароратни барқарор ушлаб туради – Таомларни паст ҳароратда узоқ вақт пишириш учун идеал, масалан, ош, шўрва ёки қайнатма таомлар учун.

3. Чўян қозон юзлаб йиллар давомида хизмат қилиши мумкин.

4. Табиий ёпишмага қарши хоссаси – Вақт ўтиши билан қозоннинг ички қисмида табиий ёғли қатлам ҳосил бўлади, бу эса таомларнинг ёнмаслигига ёрдам беради.

5.Таомга махсус мазза беради – Чўян қозонда пишган таомлар ўзгача ва ёқимли мазали бўлади.

 

6. Барча турдаги плиталар ва оловда ишлатилади – Газ плитаси, электр плита, печка ва ҳатто очиқ оловда ҳам ишлатиш мумкин.

 

7. Зарарли моддалар чиқармайди – Синтетик ёпишма қопламали идишларга нисбатан табиий ва хавфсиз ҳисобланади.

Танлов сизга хавола!

Бозорга тушсангиз қозон танлашда янглишиб қолманг!

 

Муаззам опа саҳифасидан…

Jarayon

Кенгаш аъзолари – ташаббуслар генератори бўлиши керак

Бухоро вилояти ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик кенгашининг янгиланган таркиби тасдиқланди

Кейинги йилларда мамлакатимизда давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари ҳузурида жамоатчилик кенгашлари тузилмоқда. Хўш, аввало, жамоатчилик кенгаши нима, деган саволга жавоб излайлик!

Жамоатчилик кенгаши бу – давлат органлари ёки муассасалар ҳузурида тузиладиган маслаҳатчи орган ҳисобланиб, у фуқаролик жамияти ва жамоатчилик вакилларини давлат бошқарув жараёнига жалб этишга хизмат қилади.

Жамоатчилик кенгашининг асосий вазифалари: давлат идоралари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини амалга ошириш, яъни очиқлик ва шаффофликни таъминлашдан, қарорлар қабул қилишда фуқаролар ва жамоат ташкилотларининг таклифларини ўрганиш – жамоат фикрини инобатга олишдан, одамлар ва ҳокимият ўртасида кўприк, боғлиқликни мустаҳкамлаш, яъни давлат органлари билан мулоқот ўрнатишдан, жамоат манфаатларига мос келадиган қонун ва қарорлар ишлаб чиқишга ёрдам бериш – ташаббусларни илгари суришдан, аҳолини ташвишлантираётган масалаларни давлат идоралари билан муҳокама қилиш, яъни, муаммоларни муҳокама қилишдан иборат. Жамоатчилик кенгашлари ўз ўрнида жамоатчилик назорати ҳисобланади.

Жамоатчилик кенгашлари кеча ёки бугун пайдо бўлганми? Йўқ, албатта! Аслида, жамоатчилик назорати узоқ йиллик жараёнларга эга. Аввалига оқсоқоллар Кенгаши кўринишида намоён бўлиб келган ва улар томонидан маҳаллалардаги ободонлаштириш, аҳоли муаммоларини ҳал этиш, ўзини-ўзи ҳимоя қилиш, ҳамиша огоҳ ва ҳушёр бўлиш, фарзандлар тарбиясига лоқайд қарамаслик каби қатор амаллар бажариб келинган. Бугунги кунда эса, давлат бошқаруви ва ҳокимияти органларининг самарали фаолият юритишида жамоатчилик назорати жуда катта аҳамият касб этади. Айниқса, мансабдор шахсларнинг қонунларга қатъий амал қилиб, ўз зиммаларидаги вазифа ва мажбуриятларини масъулият билан адо этишларида адолат тарози вазифасини ҳам ўтайди, десак адашмаган бўламиз.

Дарҳақиқат, жамоатчилик назорати ижтимоий адолатни қарор топтириш учун хизмат қилади. Маълумки, жамоатчилик кенгашларига турли соҳаларда фаолият юритаётган фуқаролик жамияти вакиллари, олимлар, экспертлар, оммавий ахборот воситалари ходимлари ва фаол фуқаролар аъзо бўлади. Шу ўринда таъкидлаб ўтиш керакки, давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлари ҳузурида тузилган жамоатчилик кенгашлари маълум бир даврда кун талаблари даражасида фаолият кўрсатмай қўйган эди. Қонунга кўра, давлат органларининг, мансабдор шахсларнинг фаолиятига тааллуқли ва ижтимоий аҳамиятга эга бўлган масалаларни муҳокама қилиш учун нодавлат-нотижорат ташкилотлари, фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари ва оммавий ахборот воситалари жамоатчилик эшитувларини ўтказишлари белгиланган бўлса-да, бу норма амалиётда суст кечган.

Давр эса давлат ҳокимияти ва бошқарув органлари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини кучайтиришни талаб қилмоқда.

Бухоро вилояти ҳокимининг вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик кенгашининг янгиланган таркибини тасдиқлаш тўғрисидаги қарори ушбу кенгаш фаолияти самарадорлигини оширишда муҳим аҳамият касб этади.

Бухоро вилояти ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик кенгашининг илк йиғилиши “Баҳоуддин Нақшбанд” ёдгорлик мажмуаси марказида бўлиб ўтди. Бунда жамоатчилик кенгашининг янги таркиби ҳамда Низом билан таништирилди.

– Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024 йил 26 августдаги ПФ-124-сонли “Фуқаролик жамияти институтларини давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармонига асосланиб, вилоят ҳокимлиги ҳузурида жамоатчилик кенгашининг янгиланган таркиби тузилди. Ушбу таркиб вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик кенгаши давлат бошқаруви тизимида жамоатчилик назоратини таъминлаш, аҳоли фикрини инобатга олиш ва турли ижтимоий масалалар бўйича таклифлар ишлаб чиқиш мақсадида тузилди. Бу кенгаш давлат органлари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини кучайтиради. Фуқароларнинг таклиф ва муаммоларини ҳокимликка етказишда воситачи вазифасини бажаради. Ҳудудий ривожланиш, ижтимоий-иқтисодий масалалар ва бошқа соҳаларда ташаббуслар билдириб, қарорлар қабул қилиш жараёнида қатнашади. Тегишли соҳалар мутахассислари, нодавлат ташкилотлар ва фаол фуқароларни жалб этиб, муҳокамалар ўтказади. Бу кенгаш жамоат фикрини инобатга олган ҳолда давлат ва жамоат ташкилотлари ўртасида самарали мулоқотни таъминлашда муҳим роль ўйнайди,-деди вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик Кенгаши раиси, “Баҳоуддин Нақшбанд” ёдгорлик мажмуаси маркази раиси Фармон Аминов. 

Фармон Аминовнинг билдиришича, вилоят ҳокимлиги ҳузуридаги жамоатчилик кенгаши аҳоли учун бир қанча фойдали вазифаларни бажаради. Фуқароларнинг овозини етказади – одамларнинг муаммо ва таклифларини ҳокимиятга расмий тарзда етказиш имконини беради. Бу орқали аҳолининг долзарб масалалари ҳокимлик даражасида ҳал этилиши осонлашади. Давлат қарорларининг шаффофлигини оширади – жамоатчилик назорати механизмлари орқали ҳокимлик фаолияти очиқроқ бўлади, коррупция ва манфаатлар тўқнашувини камайтиришга ёрдам беради. Жамоатчилик манфаатларини ҳимоя қилади – Кенгаш турли ижтимоий гуруҳлар, масалан, кам таъминланганлар, ногиронлиги бор шахслар ва ёшлар манфаатларини ҳимоя қилишга кўмаклашади. Аҳоли ва ҳокимият ўртасидаги мулоқотни яхшилайди – Фуқаролар давлат идораларига мурожаат қилишда бюрократик тўсиқларга дуч келса, кенгаш бу жараённи соддалаштиришда ёрдам беради. Ташаббусларни амалга оширишга ёрдам беради – жамоатчилик кенгаши орқали аҳоли турли лойиҳалар, ижтимоий дастурлар ва маҳаллий ривожланиш ташаббусларини илгари сура олади.

Дарҳақиқат, кенгаш самарали ишласа, у аҳоли манфаатлари йўлида катта фойда келтириши мумкин. Шу сабабли жамоатчилик кенгаши аъзолари жамоатчилик назоратини олиб бориш, жойлардаги масалаларни назорат-таҳлил тартибида ўрганишда жонбозлик кўрсатиши, керак бўлса, ташаббуслар генератори бўлиши лозим. Ўз навбатида, кенгаш аъзолари, нафақат, қабул қилинаётган қонунлар тарғиботчиси, балки амалдаги қонунларни такомиллаштириш юзасидан констурктив фикрлар билдирадиган жонкуяр бўлиши зарур бўлади.

Одамларнинг ташвиши, муаммоларини, бир сўз билан айтганда, овозини етказадиган бу кенгашнинг овози эшитилиши – муҳим. Фуқаролар дардини гапирадиган, муаммони ҳал қила оладиган, югур-югурларнинг камайишига ёрдам берадиган, халқ томон бўладиган кенгаш бўлса, у чинакам халқ уйига, ечимлар майдонига айланади.

Йиғилишда жамоатчилик кенгашининг йиллик иш режаси ва вазифалар тақсимоти кўриб чиқилди. Кун тартибидаги масалалар юзасидан қарор қабул қилинди.

Йиғилиш сўнгида жамоатчилик кенгаши аъзолари зиёратгоҳда Қуръон тиловат қилишди.

Лайло Ҳайитова

 

Янгилликлар

Йилнинг энг яхши лабаранткаси

Яқинда Республика суд-тиббиёт илмий-амалий маркази Бухоро филиалида лаборанткалари ўртасида “Йилнинг энг яхши лабаранткаси” кўрик танлови бўлиб ўтди.

Республика суд-тиббиёт илмий-амалий маркази Бухоро филиали бош ҳамшираси Лобар Рўзиева иштирокчиларни танлов шартлари билан таништириб, омад тилади.

танловнинг вилоят босқичида иштирок этган 6 нафар қатнашчи қуйи босқичларда энг билимли, маҳоратли ва чаққон лаборантлар, деб топилишган.

5 та шарт асосида уюштирилган кўрик-танловда иштирокчилар маҳорат ва билимлари, шунингдек, иқтидор ва салоҳиятларини намоён этишди.

Соҳа мутахассисларидан ташкил топган ҳакамлар ҳайъати томонидан иштирокчилар одилона баҳолаб борилди.

Айтиш ўринлики, иштирокчилар тиббиёт соҳаси бўйича савол-жавобларга тўлақонли жавоб бериш баробарида, эркин чиқишларда ҳам маҳоратларини синовдан ўтказишиб, томошабинлар олқишига сазовор бўлишди.

“Йилнинг энг яхши лабаранткаси”да 1-ўринни Ҳилола Умарова эгаллаган бўлса, 2-ўринни Мафтуна Ҳомидова қўлга киритди. 3-ўринга эса Робия Атоева муносиб топилди.

Ғолиб ва иштирокчилар тадбир сўнгида эсдалик совғалари билан тақдирланишди.

Кўрик-танловнинг республика босқичида иштирок этишга муяссар бўлган Ҳилола Умаровага омад тилаб қоламиз.

Розия Бақоева,

Бухоро тиббиёт институти АРМ ходими.

Bekat

Баландпарвоз маъруза ўқиб, чорак асрдан зиёд вақт муҳожирликда умр ўтказган бухоролик ҳикояси

“Меҳнат ҳақларимизни талаб қилсак,  қўл-оёқларимизга сигареталар босиб, ўрмонзорга олиб чиқиб дўппослашарди…”

Batafsil Баландпарвоз маъруза ўқиб, чорак асрдан зиёд вақт муҳожирликда умр ўтказган бухоролик ҳикояси →

Bekat

«Ватан кўксидаги доғ тоғамни кечира олмайман»

Яқин қариндошининг қистови билан Россия Федерациясининг Бохняка, Петропавловск-Камчатский шаҳрига қурилиш-таъмирлаш ишларига даромад топиш мақсадида кетган ва ўзи билмаган ҳолда “Ироқ Шом Ислом Давлати” халқаро террористик ташкилоти сафига қўшилиб, бир неча йил умрини қамоқда ўтказган ромитанлик муҳожир қиз ҳикояси Batafsil «Ватан кўксидаги доғ тоғамни кечира олмайман» →

Bekat

Муҳожирликдан ўғил фарзандлик бўлиб қайтган журналист

Бухоролик Фаррух, асли касби журналист бўлишига қарамай, узоқ йиллар мактабда ўқитувчилик қилган. Чўпончилик билан ҳам шуғулланган. Тақдир тақозоси билан 2 йилдан ортиқроқ вақт умрини муҳожирликда ўтказган. Икки нафар қиз фарзанди бор Фаррух муҳожирликдан «ўғил фарзандли бўлиб қайтган». 

Batafsil Муҳожирликдан ўғил фарзандлик бўлиб қайтган журналист →